Podatek od towarów i usług (VAT) jest standardowym elementem prowadzenia działalności gospodarczej, jednak nie wszyscy przedsiębiorcy są zobowiązani do jego naliczania. W Polsce istnieją dwa rodzaje zwolnień z VAT: zwolnienie podmiotowe, które dotyczy małych przedsiębiorców o niskich obrotach, oraz zwolnienie przedmiotowe, przysługujące niektórym branżom i działalnościom.

Choć zwolnienie z VAT upraszcza wiele aspektów prowadzenia firmy, nie oznacza całkowitego braku obowiązków. Przedsiębiorca korzystający z takiego zwolnienia musi nadal przestrzegać przepisów podatkowych, prowadzić ewidencję i odpowiednio oznaczać swoje faktury.

Kto może skorzystać ze zwolnienia z VAT?

1. Zwolnienie podmiotowe – dla małych przedsiębiorców

Najczęściej przedsiębiorcy są zwolnieni z VAT na podstawie osiąganego przychodu. Jeśli ich roczne przychody nie przekraczają 200 000 zł, mogą skorzystać ze zwolnienia z obowiązku rejestracji jako płatnik VAT.

Próg 200 000 zł obejmuje przychody netto ze sprzedaży towarów i usług. Jeśli przedsiębiorca przekroczy ten limit, musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT najpóźniej od transakcji, która spowodowała przekroczenie progu.

2. Zwolnienie przedmiotowe – dla wybranych branż

Niektóre rodzaje działalności są zwolnione z VAT niezależnie od wysokości obrotu. Do tej grupy należą m.in.:

• usługi medyczne świadczone przez lekarzy i dentystów,
• usługi edukacyjne (np. kursy językowe, szkolenia prywatne),
• usługi finansowe i ubezpieczeniowe,
• wynajem nieruchomości na cele mieszkaniowe.

Lista działalności zwolnionych przedmiotowo z VAT znajduje się w art. 43 ustawy o VAT.

Jakie obowiązki ma przedsiębiorca zwolniony z VAT?

1. Prowadzenie ewidencji sprzedaży

Mimo że przedsiębiorca zwolniony z VAT nie składa deklaracji VAT-7, nadal musi prowadzić ewidencję sprzedaży. Jest to prostsza forma księgowości, w której zapisuje się wszystkie transakcje.

Ewidencja powinna zawierać:

• datę sprzedaży,
• wartość sprzedaży (bez VAT),
• numer dokumentu sprzedaży (np. faktury, rachunku),
• dane nabywcy (jeśli wystawiono fakturę).

Ewidencja ta jest niezbędna do monitorowania obrotów i sprawdzania, czy przedsiębiorca nie przekroczył limitu 200 000 zł, co wiązałoby się z koniecznością rejestracji jako podatnik VAT.

2. Wystawianie faktur bez VAT

Zwolniony przedsiębiorca może wystawiać faktury, ale muszą one różnić się od standardowych faktur VAT. Najważniejsze różnice to brak stawki VAT oraz obowiązek podania podstawy prawnej zwolnienia.

Każda faktura bez VAT powinna zawierać:

• numer i datę wystawienia,
• dane sprzedawcy i nabywcy,
• nazwę towaru lub usługi,
• kwotę do zapłaty,
• podstawę prawną zwolnienia (np. „Zwolnienie podmiotowe na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT”).

W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie oznaczenia „np.” (nie podlega VAT), np. w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych lub świadczenia usług dla zagranicznych kontrahentów.

Więcej informacji na temat oznaczenia „np.” znajdziesz tutaj: https://www.jobleer.pl/co-oznacza-stawka-np-na-fakturze-wyjasnienie-dla-przedsiebiorcow/

3. Brak prawa do odliczania VAT od zakupów

Największą wadą zwolnienia z VAT jest brak możliwości odliczania podatku naliczonego przy zakupach. Oznacza to, że przedsiębiorca musi ponosić pełne koszty zakupów (brutto), bez możliwości zwrotu VAT od urzędu skarbowego.

Dla firm ponoszących wysokie koszty zakupu towarów czy usług może to być znacząca wada, dlatego warto rozważyć, czy zwolnienie z VAT faktycznie się opłaca.

4. Obowiązek śledzenia limitu zwolnienia (200 000 zł)

Jeśli przedsiębiorca przekroczy limit zwolnienia, musi zarejestrować się jako płatnik VAT najpóźniej od transakcji, która spowodowała przekroczenie progu. W przeciwnym razie może narazić się na konsekwencje podatkowe.

Rejestracja do VAT odbywa się poprzez złożenie formularza VAT-R w urzędzie skarbowym. Od tego momentu przedsiębiorca musi stosować odpowiednie stawki VAT, rozliczać się z urzędem i składać deklaracje VAT.

Kiedy warto zrezygnować ze zwolnienia z VAT?

Nie każdy przedsiębiorca powinien korzystać ze zwolnienia z VAT. Warto rozważyć rejestrację do VAT, jeśli:

• obsługujesz klientów biznesowych (B2B) – firmy chętniej współpracują z płatnikami VAT, ponieważ mogą odliczyć VAT od zakupów,
• ponosisz duże wydatki na zakupy i inwestycje – jeśli Twoja firma często kupuje towary i usługi, możliwość odliczenia VAT może przynieść spore oszczędności,
• planujesz rozwój i przekroczenie progu 200 000 zł – jeśli wiesz, że wkrótce przekroczysz limit, warto wcześniej zarejestrować się jako płatnik VAT, aby uniknąć nagłych zmian w rozliczeniach.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy zwolnieni z VAT mają mniej obowiązków podatkowych, ale nie są całkowicie zwolnieni z prowadzenia ewidencji i wystawiania faktur. Muszą śledzić swoje przychody, aby nie przekroczyć progu zwolnienia, a także pamiętać o ograniczeniach wynikających z braku możliwości odliczania VAT.

Zwolnienie z VAT jest korzystne dla mikroprzedsiębiorców obsługujących klientów indywidualnych (B2C), ale nie zawsze sprawdza się w przypadku działalności z dużymi kosztami lub współpracującej głównie z innymi firmami. Każdy przedsiębiorca powinien dokładnie przeanalizować swoją sytuację i zdecydować, czy zwolnienie jest dla niego optymalnym rozwiązaniem.

Artykuł promocyjny.